Thị trường bia Việt Nam: 1 Thời kỳ vàng son đã chấm dứt?

Thị trường bia Việt Nam từng được coi là một “miếng bánh béo bở” với tốc độ tăng trưởng ấn tượng suốt nhiều năm qua, nhưng hiện nay đang gặp phải những thách thức lớn. Cơn “bão tố” không chỉ đến từ tình hình kinh tế chung, mà còn là sự cạnh tranh khốc liệt giữa các thương hiệu trong và ngoài nước, cùng với sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng và những chính sách kiểm soát nồng độ cồn ngày càng nghiêm ngặt.

Thách thức từ tình hình kinh tế và chính sách mới

Kinh tế suy giảm, lạm phát gia tăng và thu nhập của người tiêu dùng bị ảnh hưởng là những yếu tố chính khiến cho ngành bia Việt Nam bước vào thời kỳ khó khăn. Nhiều doanh nghiệp trong ngành bia, từ các thương hiệu quốc tế cho đến những tên tuổi nội địa lớn, đều đang đối diện với sự sụt giảm trong doanh thu và lợi nhuận.

Đầu tiên, tập đoàn Thaibev, đơn vị sở hữu Sabeco – một trong những hãng bia lớn nhất thị trường bia Việt Nam, cho biết doanh số của họ tại thị trường Việt Nam và Thái Lan đã giảm 15% trong quý I/2024. Dù đã cố gắng tăng giá bán để bù đắp, doanh thu từ bia vẫn giảm 14%, phản ánh tình trạng chung của ngành khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Sabeco, với vị thế là thương hiệu dẫn đầu, cũng phải đặt kế hoạch lợi nhuận năm 2024 giảm, điều này là dấu hiệu rõ ràng cho thấy thị trường bia Việt đang không còn “ngọt ngào” như trước.

Nghị định 100/2019 của Chính phủ, quy định không cho phép có nồng độ cồn khi lái xe, cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thị trường bia Việt Nam. Theo ông Koh Poh Tiong, Chủ tịch Sabeco, Nghị định này không chỉ ảnh hưởng đến Sabeco mà còn tác động đến toàn bộ ngành bia Việt Nam. Dù hãng vẫn ủng hộ chính sách uống bia có trách nhiệm, nhưng tác động tiêu cực của Nghị định này đối với doanh số là điều không thể phủ nhận.

Sabeco, cùng với Hiệp hội Bia – Rượu – Nước Giải khát Việt Nam (VBA), đang kiến nghị Chính phủ thiết lập một mức giới hạn nồng độ cồn hợp lý, thay vì quy định hiện hành là không cho phép nồng độ cồn khi lái xe. Nhiều quốc gia khác trên thế giới cũng cho phép mức độ nồng độ cồn nhất định, cho phép người dân có thể uống một lượng bia vừa phải và vẫn được phép lái xe. Đây có thể là một giải pháp để giảm bớt tác động tiêu cực lên thị trường bia.

Sự cạnh tranh khốc liệt giữa các “ông lớn” trong và ngoài nước

Thị trường bia Việt Nam hiện nay không chỉ là sân chơi của các doanh nghiệp nội địa như Sabeco, Habeco mà còn có sự tham gia của những “ông lớn” quốc tế như Heineken, Carlsberg và nhiều thương hiệu khác. Sự xuất hiện của các tập đoàn quốc tế không chỉ làm tăng sự cạnh tranh, mà còn đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp trong nước khi phải tìm cách duy trì thị phần và cạnh tranh về giá, chất lượng và thương hiệu.

Heineken, dù đã vượt qua Sabeco để chiếm lĩnh vị trí dẫn đầu thị trường bia Việt Nam , nhưng lợi nhuận của hãng cũng không tăng tương ứng. Báo cáo tài chính của Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn (Satra), một trong những cổ đông lớn của Heineken, cho thấy cổ tức từ Heineken đã giảm đáng kể trong năm 2023, phản ánh sự suy giảm lợi nhuận của hãng. Ngay cả một tên tuổi quốc tế mạnh mẽ như Heineken cũng không tránh khỏi khó khăn, khi phải đối mặt với các yếu tố ảnh hưởng đến tiêu dùng bia như lạm phát và quy định về kiểm soát nồng độ cồn.

Habeco, một trong ba hãng bia lớn nhất tại Việt Nam, cũng không khá hơn. Trong quý I/2024, Habeco bất ngờ báo lỗ 5,2 tỷ đồng, đánh dấu quý đầu tiên thua lỗ của công ty kể từ năm 2016. Nguyên nhân chính đến từ việc chi phí bán hàng tăng mạnh, đặc biệt là chi phí cho các hoạt động tiếp thị, khi các hãng bia phải chi nhiều hơn cho quảng cáo và khuyến mãi nhằm kích cầu tiêu dùng. Điều này cho thấy sự cạnh tranh trong ngành đang ngày càng khốc liệt, buộc các doanh nghiệp phải đầu tư lớn để giữ vững thị phần.

Theo Hiệp hội Bia – Rượu – Nước Giải khát Việt Nam (VBA), thị trường bia Việt Nam hiện đang chứng kiến sự tham gia của nhiều thương hiệu lớn, cả trong và ngoài nước, khiến cho cuộc chiến giành thị phần trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết. Đồng thời, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng của người Việt, khi ngày càng nhiều người tiêu dùng chuyển sang ưa chuộng các loại bia cao cấp, với hương vị độc đáo và chất lượng cao hơn, cũng đặt ra thách thức cho các hãng bia truyền thống.

Hướng đi mới để tồn tại

Trước những thách thức này, các doanh nghiệp bia tại Việt Nam đang phải tìm kiếm những hướng đi mới để duy trì sự tồn tại và phát triển. Một trong những chiến lược được các hãng bia áp dụng là tối ưu hóa chi phí sản xuất, giảm lãng phí và tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Sabeco, dưới sự lãnh đạo của ông Koh Poh Tiong, đang thực hiện nhiều biện pháp để tăng cường hiệu quả sản xuất và phân phối. Một trong những chiến lược quan trọng là mở rộng kênh phân phối, đưa sản phẩm đến các cửa hàng tạp hóa, khuyến khích người tiêu dùng mua bia về nhà thay vì uống tại quán. Xu hướng này không chỉ giúp hãng giữ vững thị phần, mà còn giảm bớt tác động từ các quy định về kiểm soát nồng độ cồn khi uống bia tại chỗ.

Habeco, dưới sự lãnh đạo của ông Ngô Quế Lâm, cũng đang tập trung vào việc đổi mới sản phẩm, cải thiện bao bì và tăng cường chất lượng để cạnh tranh với các đối thủ quốc tế. Công ty cũng đang đẩy mạnh chiến lược phân phối trên mọi kênh, từ bán hàng trực tiếp cho đến thương mại điện tử, nhằm tối ưu hóa chi phí và tập trung nguồn lực vào phát triển thị trường. Ông Ngô Quế Lâm thừa nhận rằng con đường phía trước sẽ rất khó khăn, nhưng Habeco sẽ nỗ lực không ngừng để duy trì và phát triển thương hiệu.

Dù vậy, không phải tất cả đều là tin xấu cho ngành bia Việt Nam. Theo nghiên cứu của Hãng Statista (Đức), thị trường bia Việt Nam vẫn còn tiềm năng phát triển trong dài hạn. Với dân số trẻ hóa, thu nhập ngày càng tăng và sự phát triển của ngành du lịch, thị trường bia được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới. Hiện tại, doanh thu ngành bia đã đạt mức 7,9 tỷ USD, và dự kiến sẽ đạt đỉnh vào năm 2028 với mức tăng trưởng vượt trên hai con số.

Kết luận: Thời kỳ vàng son thị trường bia Việt Nam có thực sự chấm dứt?

Thị trường bia Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức, từ sự cạnh tranh khốc liệt cho đến các yếu tố kinh tế và quy định pháp lý. Tuy nhiên, với sự đổi mới trong chiến lược sản xuất, phân phối, và nỗ lực cải tiến chất lượng sản phẩm, các doanh nghiệp bia vẫn có cơ hội vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Mặc dù thời kỳ tăng trưởng “vàng son” của ngành bia có thể đã tạm lắng xuống, nhưng tiềm năng dài hạn vẫn còn đó. Các hãng bia lớn sẽ cần phải thay đổi để thích nghi với xu hướng mới, tập trung vào việc cung cấp sản phẩm chất lượng cao, giảm chi phí sản xuất và xây dựng kênh phân phối hiệu quả. Chỉ khi làm được điều này, ngành bia Việt Nam mới có thể tiếp tục phát triển và tận dụng cơ hội trong tương lai.